Kontrakt in blanco

Najlepszym, powszechnie znanym sposobem na zminimalizowanie kosztów zamawiania i utrzymania zapasów jest wyznaczenie tzw. ekonomicznej wielkości zamawiania (Ekonomic Order Quantity), jednakże dokonywanie zakupów materiałowych według optymalnej partii dostawy, minimalizującej łączne koszty tworzenia i utrzymania zapasów jest właściwe jedynie w przypadku nieznacznej zmienności popytu w planowanym okresie (np. roku). W sytuacji, gdy popyt ten ulega znaczącym wahaniom w poszczególnych podokresach (np. tygodniach, miesiącach, kwartałach), posiadany zapas w wysokości optymalnej partii dostawy może okazać się nadmierny i dłużej będzie przechowywany w magazynie. Efektem takiej sytuacji jest pojawienie się dodatkowych, znaczących kosztów utrzymania tego zapasu. [1]

Inną formą zamawiania - która pozwala zredukować lub wyeliminować koszty amawiania i koszty utrzymania zapasów, a także umożliwia dysponowanie odpowiednią ilością materiałów - stanowią kontrakty in blanco (Blanket Contracting), które cieszą się coraz większą popularnością w krajach zachodnich. Kontrakt in blanco ustanawia długoterminową współpracę w zakresie zaopatrzenia między dostawcą materiałów, a ich nabywcą. Dostawca namocy tego kontraktu zobowiązuje się dostarczyć nabywcy dany towar stosownie do potrzeb po ustalonych cenach, przez określony czas oraz - jeśli sytuacja tego wymaga - utrzymywać zapasy tego towaru. Zapotrzebowanie na dany towar przekazywane jest dostawcy przez komputer nabywcy w formie zamówień bieżących. Z powodu trudności związanych z dokładnym zaplanowaniem wielkości poszczególnych zamówień oraz ustaleniem terminów ich realizacji (zapotrzebowanie na towar może się zmienić z powodu różnych okoliczności), nie ustanawia się tych danych w kontrakcie.

Kontrakt in blanco, znany również jako weksel in blanco, jest specyficznym rodzajem zobowiązania, które polega na wystawieniu dokumentu wekslowego bez wypełnienia wszystkich wymaganych informacji, takich jak kwota zobowiązania czy termin zapłaty. Osoba wystawiająca weksel in blanco przekazuje go wierzycielowi (beneficjentowi), zazwyczaj z zastrzeżeniem, że pozostałe dane zostaną uzupełnione w przyszłości na podstawie wcześniej ustalonych warunków.

Zastosowanie i cel

Kontrakt in blanco wykorzystywany jest w różnych celach, głównie jako forma zabezpieczenia zobowiązań. Może być stosowany, na przykład, w transakcjach handlowych, kredytowych oraz w innych sytuacjach, gdzie jedna strona chce zapewnić sobie dodatkowe zabezpieczenie wobec potencjalnego niewywiązania się drugiej strony z ustalonych obowiązków. Weksel in blanco daje wierzycielowi możliwość szybkiego dochodzenia roszczeń, ponieważ jest dokumentem ściśle formalnym, a jego egzekucja odbywa się w uproszczonym trybie postępowania sądowego.

Ryzyko i zaufanie

Stosowanie kontraktu in blanco wymaga dużej dozy zaufania między stronami, ponieważ osoba, na rzecz której weksel jest wystawiony, ma możliwość uzupełnienia brakujących danych, w tym wysokości zobowiązania. Z tego powodu, weksle in blanco często są zabezpieczone dodatkowymi umowami lub oświadczeniami, określającymi warunki i okoliczności, w jakich mogą być one uzupełnione i przedstawione do zapłaty.

Aspekty prawne

Prawne aspekty związane z wekslem in blanco regulowane są przez lokalne przepisy dotyczące obrotu wekslowego, które określają m.in. wymagania co do formy weksla, zasady jego wystawiania, indosowania oraz egzekucji. Ważne jest, aby osoby korzystające z tego instrumentu były świadome konsekwencji prawnych i finansowych wynikających z możliwości dochodzenia roszczeń wekslowych w trybie uproszczonym, co w przypadku niewywiązania się z zobowiązania może prowadzić do szybkiej egzekucji majątku dłużnika.

Zalecenia

Przed zdecydowaniem się na wykorzystanie weksla in blanco zarówno wystawca, jak i beneficjent powinni dokładnie rozważyć wszystkie aspekty prawne i finansowe związane z tym instrumentem. Rekomenduje się również skorzystanie z porady prawnej, aby upewnić się, że wszystkie działania są przeprowadzane zgodnie z obowiązującymi przepisami i najlepszą praktyką, a także aby odpowiednio zabezpieczyć swoje interesy.  

[1] Zob. Z. Sarjusz-Wolski, Sterowanie zapasami w warunkach dużej zmienności popytu [w:] Gospodarka Materiałowa & Logistyka, 1997, nr 1, s. 15.