Koszty wyczerpania zapasów

Istotną także grupę kosztów z punktu widzenia decyzji logistycznych stanowią koszty wyczerpania zapasów. Są to koszty, które powstają z powodu braku zapasów odpowiednich produktów w pożądanej ilości i w chwili, kiedy klient wyraża na nie zapotrzebowanie. Występowanie tych kosztów w firmie jest sprzeczne z celami zarządzania logistycznego w firmie.

1.   Zależnie od tego w jaki sposób firma jako sprzedawca zapobiega wyczerpaniu się zapasów oraz jak reagują klienci w przypadku niedotrzymania warunków umowy o dostawę i przez to obniżenie poziomu usług mogą powstać jedne z dwóch poniższych kosztów:[1]

2.   Koszty z tytułu straconej sprzedaży bieżącej i przyszłej,

3.   koszty realizacji opóźnionych dostaw (zaległych zamówień).

            Za koszty straconej sprzedaży można uznać nie zrealizowany zysk jak i na tej, która nie będzie zrealizowana w przyszłości. “Z kosztami straconej sprzedaży bieżącej mamy do czynienia wtedy, gdy klient wycofa zamówienie na dany produkt ze względu na braki odpowiednich zapasów w firmie.” [2]

Częste, systematyczne niedobory zapasów i obniżenie poziomu obsługi klientów prowadzą do utraty reputacji firmy jako dostawcy i strat  ze sprzedaży w przyszłości. Firma, która często dopuszcza powstawanie niedoborów w swoich zapasach musi wziąć pod uwagę fakt, że w przyszłości klient będzie starał się znaleźć produkt zastępczy, bądź też dokona zakupu w firmie konkurencyjnej.

Konsekwencją tego jest przejęcie przez konkurenta korzyści finansowych od firmy nie dysponującej zapasem produktu wymaganego przez klienta. Koszty z tytułu utraconej sprzedaży mogą ponosić głównie producenci i dystrybutorzy artykułów wysoko substytucyjnych takich, jak: papierosy, alkohol, artykuły żywnościowe, chemiczne, leki itp. Charakterystycznymi oznakami spadku rangi firmy są: zwroty zamówień, stracona sprzedaż i straceni klienci. Rozmiary utraconej sprzedaży określa się na podstawie  wycofań zamówień Trudniejsze jest natomiast oszacowanie strat z nie sprzedanych w przyszłości produktów Do tego celu wykorzystuje się z reguły  predykcję przyszłych zamiarów klientów. Straty te rzadko wyrażane są w formie pieniężnej. Koszty realizacji opóźnionych dostaw - “stanowią dodatkowy wydatek ponoszony przez firmę realizującą zaległe zamówienia klientów.” [3] Nie wycofanie zamówienia i zaakceptowanie przez klienta opóźnionej dostawy chroni firmę przed negatywnymi skutkami niedoboru zapasów. Mimo wszystko pociąga to za sobą dodatkowe koszty związane z realizacją na opóźnioną dostawę. Przykładem takich towarów mogą być zaległych zamówień. Zaliczyć tu należy : dodatkowe koszty biurowe i koszty sprzedaży, a także ponowne koszty transportu, rozładunku itp. Odbiorcy przeważnie orientują się, które towary mogą być opóźnione w dostawie i wielokrotnie ze względu na atrakcyjność towaru decydują się zaczekać samochody, akcesoria itp. Zjawisko wyczerpania się zapasów dotyczy także zapasów produkcyjnych (materiałów, półfabrykatów, części zamiennych). W tym przypadku koszty niedoborów materiałów szacuje się na podstawie straconych korzyści z tytułu nie wyprodukowania wyrobów gotowych. Firmy, które biorą pod uwagę możliwość wyczerpania się zapasów będą utrzymywać zapas buforowy, przeciwdziałający niepewności w popycie lub czasie dostawy. W tym przypadku decyzja rozstrzygająca ten problem powinna być podjęta z jednej strony na podstawie kształtowania się kosztów niedoboru zapasów, a z drugiej strony na podstawie kosztów utrzymania zapasu bezpieczeństwa. Sprowadza się ona do ustalenia optymalnej wielkości zapasu buforowego. Jego poziom jest optymalny, gdy

“koszty utrzymania dodatkowej jednostki zapasów są równoważone przez przewidywane niedobory tej jednostki. Jest to poziom, który minimalizuje łączne, roczne  koszty utrzymania zapasów i kosztów niedoborów” [4]

---

[1] R. H. Ballou, Basic Business Logistics, op. cit., s. 251.

[2] D. Kempny, Zapasy w systemie logistycznym firmy, op. cit., s. 40.

[3] Ibid., s. 40.

[4] S. Abt, H. Woźniak, Podstawy logistyki, op. cit., s. 192.