Tworzenie współzależnych systemów transportu materiałów i ludzi w kopalniach węgla kamiennego

Transport materiałów i ludzi na dole kopalni ma niezwykle istotne znaczenie dla prawidłowej, bezpiecznej i efektywnej realizacji określonych robót górniczych (np. pędzenie i utrzymanie różnorodnych wyrobisk korytarzowych, postęp wyrobisk ścianowych). Przy wyborze określonego systemu transportu ważny jest fakt, że stosuje się projekt transportu dla wcześniej zatwierdzonych projektów robót udostępniających i eksploatacyjnych, są one już bowiem zlokalizowane przestrzennie z naniesionymi planami wykonawstwa wyrobisk chodnikowych.

Z tego też względu planowanie systemu transportu przeprowadzić należy znacznie wcześniej. Zanim więc ustali się konkretne przedsięwzięcia (roboty) górnicze, powinien być rozważony problem wpływu planowanego systemu transportu na całą infrastrukturę podziemną. Jeśli system transportu mógłby być projektowany po wykonaniu określonych wyrobisk korytarzowych, zmiana przekroju wyrobiska lub dodatkowe wydrążenie pewnych odcinków chodników powinno być zaakceptowane, ponieważ dodatkowe prace mogą okazać się opłacalne dzięki zadowalającemu systemowi transportu.

Dotychczasowe doświadczenia z pracy systemów transportu w kopalniach węgla kamiennego wykazują, że:

• systemy angażujące znaczną liczbę pracowników stwarzają wysokie ryzyko wypadkowości (najczęściej wypadki spowodowane są m.in. przez zerwanie się wozów w wyrobiskach pochyłych, zawodność urządzeń blokujących, wykolejanie się wozów). System transportu zaprojektowany odpowiednio do występującej infrastruktury górniczej, oparty na wysokiej niezawodności i jakości sprzętu oraz kwalifikacjach ludzi, zwiększa wydajność i bezpieczeństwo pracy,
•  niższe ryzyko wypadku występuje w transporcie ludzi przy większej liczbie regularnie przewożonych osób,
• w systemie transportu materiałów występuje trend poszukiwania systemów transportu z minimalną obsługą – długofalowo bez udziału pracowników. W razie udziału pracowników transportowych zaleca się, aby obsługiwali oni pojazdy transportujące ładunki i poruszali się nimi.

Wydajność i bezpieczeństwo pracy systemów transportu są ze sobą ściśle powiązane. Aby nie kolidowały ze sobą, należy w sposób planowy określić minimalne obłożenie i wielkość (ilość) transportowanych dóbr.

Wymagana jest więc dokładna ocena ładunku materiału kierowanego do każdego punktu docelowego (tygodniowo, dziennie lub na jednej zmianie) wybranego sposobu opakowania i przewidzianych sposobów składowania w czasie transportu lub w miejscu zużycia ładunku. Podobnie uwzględnić należy ładunki ponad normę, wynikłe z montażu, awarii, ratowania sprzętu – zarówno pod względem ciężaru, jak i gabarytów i liczby pojedynczych jednostek ładunku.

W odniesieniu do przewożonych osób musi być dokładnie określona ich liczba w stosunku do liczby punktów docelowych z uwzględnieniem również transportu w czasie zmiany lub nieprzewidzianego.

Racjonalnym rozwiązaniem wydaje się być stworzenie takiego systemu, który będzie się opierał w określonych warunkach na jednej formie transportu, np. pojazdy samobieżne czy też kolejka jednoszynowa tylko dla materiałów, zaś wózki i przenośniki tylko dla ludzi. Jednakże przyjmując tę samą formę transportu zarówno dla ludzi, jak i dla materiałów, uzyskamy znaczne oszczędności finansowe, elastyczność pracy, unikniemy dodatkowych punktów parkowania czy też składowisk materiałów. O tym, czy transport materiałów i ludzi ma się odbywać w jednym systemie, tzn. od podszybia do punktu docelowego, czy też celowe będzie ich rozdzielenie, decydować mogą w znacznym stopniu takie wielkości  jak: liczba stacji (miejsc) docelowych, odległości, prędkość systemu oraz warunki pracy głównej linii i podsystemów w poszczególnych chodnikach.