Ogólne tendencje w transporcie towarowym w Polsce po 1989 roku

Transport towarów koleją od momentu rozpoczęcia przemian w Polsce zmniejszał się na rzecz głównie transportu samochodowego. Zmiany te wiążą się ze zmianą sposobu życia społeczeństwa oraz funkcjonowania gospodarki. Przykładem może być Szwecja, gdzie takie zmiany również miały miejsce, ale prawie 40 lat wcześniej, bo na początku lat sześćdziesiątych, kiedy to kolej i transport kolejowy przezywał tam zapaść. Jednakże stworzono plan, który miał przynieść poprawę tej sytuacji i który wdrażany jest do dziś, jednakże dzięki niemu szwedzkie koleje należą obecnie do jednych z najlepszych w Europie[1]. 

Polska w chwili obecnej ma podobne problemy do tych, jakie miała Szwecja prawie pół wieku temu. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż od momentu zakończenia II wojny światowej do 1989 roku Polska była w sferze wpływów radzieckich, przez co ani gospodarka ani ustrój polityczny nie mogły się samodzielnie rozwijać i funkcjonować na zasadach wolnorynkowych i demokratycznych. W efekcie tego, dziś większość gałęzi gospodarki 

w Polsce znajduje się w bardzo trudnej sytuacji, w tym transport kolejowy, który aby stać się rentowny, musi przejść poważne przeobrażenia. 

Również zmiany w gospodarce w ostatnich latach zmieniły układ struktury środków transportowych. Transport towarowy przechodzi od transportu o charakterze kolejowym, do transportu samochodowego oraz kombinowanego. Wynika to niewątpliwie z kilku czynników. Przede wszystkim jest to zmiana typu gospodarki z centralnie sterowanej, gdzie przeważały ogromne zakłady, które wysyłały duże transporty towarów na gospodarkę rynkową, gdzie wzrosła rola sektora małego i średniego a zmalała ilość dużych zakładów. 

Z tego też powodu zmienia się struktura transportu, więcej małych i średnich przedsiębiorstw wysyła towary tirami czy ciężarówkami, gdyż jest to sposób tani, szybki i przede wszystkim pozwalający na transportowanie mniejszych ilości produktów[2].

Wykres nr 3. Koszty zewnętrzne w przewozach towarowych na 1000 tono-km w Unii Europejskiej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PKP Cargo

Widać, zatem, że w Unii Europejskiej transport kolejowy jest najtańszą formą transportu, tańszą nawet od transportu drogowego, co może wiązać się z faktem, iż podróż po drogach Unii, wiąże się z kosztami, które podrażają tę formę transportu[3].

---

[1] J. Ostaszewicz, Reforma kolei państwowych w Szwecji, Główna Biblioteka Komunikacyjna, Biuletyn
2004, nr 8.

[2] Quo vadis towarowy transporcie kolejowy w Polsce?, Rynek Kolejowy, 2003, nr 11.

[3] Logistyka, 2008, nr 3.